Sevginin aslı iman sevgisidir. Çünkü Allahu Teâlâ, mü’minlerin sevgilerine şahitlik etmiştir.
Muhabbet; kendi vasıflarını yok eden aşığın, zatı ile sevgilisini ispat etmesidir.
İlk dönem sufilerinden olan Beyazid Bistami muhabbet hakkında:
“Muhabbet senden olan çok şeyi azımsaman, sevgiliden olan az şeyi çoğumsamandır.”
Şibli:
“Kalpte, sevgiliden başka ne varsa hepsini mahvettiği için muhabbete muhabbet ismi verilmiştir.”
Muhabbet kalpte tek kendisi olursa muhabbet yüce dereceye ulaşır. Muhabbetten başka bir şey bulunursa bu muhabbet olamaz. Bir gönülde iki sevgi bulunmaz.
Yahya b. Muaz:
“Hakiki muhabbet eza ve cefa ile eksilmez, iyilik ve ihsanla artmaz.”
Cüneyd:
“Muhabbet sahih ve kamil olursa edebe riayet şartı ortadan kalkar.” Çünkü resmiyet olunca samimi bir ortam olamaz. Sevgili ile sevilen arasındaki bağ karşılıklı samimiyet ve sevgiye bağlıdır.
Haris El Muhasibi:
“Muhabbet, önce bütün mevcudiyetinle bir şeye meyletmen, sonra onu nefsine, ruhuna ve malına tercih etmen, sonra hem sırren ve hem de alenen ona muvafakat etmen ve daha sonra ona olan sevginde kusurlu olduğunu bilmendir.” demiştir. Muhasibi muhabbet ilgili olarak diğer açıklamaları şöyledir.
“Sevginin aslı iman sevgisidir. Çünkü Allahu Teâlâ, mü’minlerin sevgilerine şahitlik etmiştir. Allah şöyle buyurur:
“İman eden kimseler en çok Allah’ı sevenlerdir.”(1) Şevk ile muhabbeti ilişkilendirerek şöyle devam edecektir. Şeklin nuru, muhabbetin nurundandır. Fazlası vedudun sevgisindendir. Kalbde şevkin artması, Vedud’un nurundandır. Eğer Allah kullarından birisinin kalbine bu nurun meşalesini yakarsa artık onun kalbinde bu nurdan başka bir şey parıldamaz. Bu nuru da amellere itimat duygusu söndürebilir.(2)
Kuşeyri, muhabbetle ilgili şunları söyler:
“Erkek bir serçe, dişi bir serçe ile Süleyman'ın (a.s) camının kubbesinde çiftleşmek istedi, fakat dişi serçe bundan kaçındı. Erkek serçe dişisine: Neden bu işi yapmama mani oluyorsun, ben istesem şu kubbeyi Süleyman’ın başına yıkarım,dedi. Süleyman (a.s) serçeyi çağırdı ve:
Böyle söylemenizin sebebi nedir? diye sordu. Serçe:
Ey Allah resulü aşıklar sözlerinden dolayı mubaza edilmezler. Hz. Süleyman’da onu tastik etti.”
Şathiyelerden dolayı sufiler kınanamazlar. Aşk ile sarhoş olan kişi dilediğini söyler. Bazı şathiyeler şunlardır:
“Ben öyle bir denize daldım ki peygamberler onun sahilinde kalmıştı.”
“Cehennem dediğinde de nedir? Hırkamın ucu ile söndürürüm onu.”(3)
